sinterklaas: mythen en mythen
27 10 14 - 10:32 Gebruikte Tags: waarheid
Over sinterklaas bestaan al heel veel websites. Maar er is altijd ook wel meer over te vertellen. Sinterklaas bestaat wel en niet, dat weten we. Maar waar komen sinterklaas en de sinterklaasgebruiken nu allemaal vandaan? Daarover is al van alles gezegd en geschreven. Sinterklaas is een overblijfsel van de winterfeesten van onze Germaanse voorouders, hij zou in werkelijkheid een bisschop uit Myra zijn geweest, het feest in zijn huidige vorm zou zijn bedacht door een negentiende-eeuwse schoolmeester, de slavernij en de Spaanse overheersing hebben er iets mee te maken... dat is veel. Dit ene kinderfeest vertelt ons eigenlijk iets over de hele geschiedenis.
De waarheid over sinterklaas is eigenlijk niet terug te brengen tot één historische oorsprong. Er is zelfs nooit een historisch oorsprongspunt geweest. Een 'echte' sinterklaas heeft nooit geleefd, ook het verhaal over de Turkse bisschop is weer een mythe, die teruggaat op een andere mythe. De oude tradities die hun gebruiken en symbolen aan sinterklaas hebben overgedragen, hadden zelf ook allemaal een oudere oorsprong, en ontleenden zelf motieven aan oudere feesten. Er bestond al eerder uitwisseling tussen verschillende volken, mensen die ergens anders vandaan kwamen en hun oude gebruiken meenamen, gebruiken die in de ene context waren ontstaan en later, in een nieuwe context, bewaard waren gebleven. Daardoor komt het sinterklaasfeest in allerlei variaties voor. Er bestaan verschillen in de Europese landen onderling, maar ook al in de verschillende Nederlandse plaatsen. Ook de namen van al deze lokale klazen verschillen. Zelfs zijn allerlei details van ons sinterklaasfeest eigenlijk in allerlei variaties over de hele wereld te zien, en ook in de voorgangers van sinterklaas, de jaarfeesten uit de oudheid. De reden dat het nu lijkt of er maar één echte sinterklaas bestaat, is misschien wel dat door de massamedia één verhaal wordt herhaald, en dat er geen aandacht wordt besteed aan alle lokale varianten. Al deze tradities sterven, net als alle andere tradities die worden ondergesneeuwd door massamedia en commercie, langzaam uit. Mensen willen graag één verhaal horen en allemaal hetzelfde vertellen, anders, gelovigen ze, moet er een fout gemaakt zijn. Als iedereen hetzelfde vertelt, moet het wel kloppen, want het kan toch niet dat álle mensen ernaast zitten? Maar dat kan best, helaas. Toch bestaan er veel verhalen, en deze website gaat over mythen, verhalen, gebruiken en motieven van onze eigen tijd en andere tijden en plaatsen die we ook in ons eigen kinderfeest zien. Het is niet de bedoeling om de waarheid over sinterklaas te achterhalen. Het is gewoon om te laten zien hoe een web van allerlei oude mythen en geloven leidden tot nieuwe mythen. Dit ging soms spontaan omdat het volk spontaan leuke dingen gingen doen, soms werd het gestuurd, door de kerk, door de commercie of gewoon omdat de tijd de oude symboliek had achterhaald. Zo laat de sint zijn paard en boot wel eens thuis, hij kwam later per luchtballon, per vliegtuig en zelfs in een raket. De oude vruchtbaarheidsfeesten verloren hun magische betekenis toen de samenleving ging verstedelijken, en de symboliek bleef weliswaar behouden, maar werd abstracter. De kerk kon de populaire, oude gebruiken niet afschaffen: daarom kregen de vrolijke, vaak seksuele symbolen een nieuwe betekenis in een kerkelijk jasje. En in onze wereld heeft de stem die het geld en de media in handen heeft zoveel invloed, dat er weinig ruimte meer is voor een individuele of lokale invulling van het feest. Maar op plaatsen waar jan en alleman hun zegje kunnen doen, buiten de kerk , de school en de media om, is er juist weer ruimte voor al die diversiteit en andere opvattingen. Daar wil deze website iets aan bijdragen.
Geen reacties